Jednym z najznakomitszych przykładów sztuki romańskiej w Polsce jest Kolegiata w Tumie pod Łęczycom. Świątynia została wybudowana niedaleko miejsca, w którym niegdyś znajdował się wczesnośredniowieczny gród. Przyjmuje się, że budowa świątyni została rozpoczęta w latach 40.

XII wieku. Konsekracja Tumu nastąpiła natomiast w 1161 roku. Materiał budulcowy kościoła stanowił między innymi granit, kamień polny oraz piaskowiec, które nadały kolegiacie niepowtarzalnego, surowego charakteru.

Świątynia jest zwartą bryłą. Do jej wnętrza prowadzi bogato zdobiony portal z pięknym tympanonem, w którym przedstawione zostały postaci Madonny z Jezusem. Po ich bokach znajdują się także wizerunki aniołów.

Ta potężna świątynia została stworzona w układzie bazylikowym. Posiada zamknięte absydą prezbiterium oraz dwie okrągłe wieże. Co ciekawe, kościół wykonano w założeniu dwuchórowym, co stanowiło o dwóch systemach władzy w średniowieczu, czyli władzy kościelnej oraz świeckiej.

Warto też wiedzieć, że kolegiata pełniła niegdyś również funkcję wieży obronnej i doskonale sprawdziła się w czasie najazdu Tatarów w 1241 roku.